براساس آخرین اعلامیه مجلس و سازمان نظام وظیفه، طول دوره سربازی همان حداقل ۱۴ ماه است و قانون جدید مدت سربازی و کاهش آن به ۱۲ ماه در حال بررسی است.
مدت خدمت سربازی در جمهوری اسلامی ایران موضوعی است که ذهن بسیاری از جوانان واجد شرایط را به خود مشغول داشته، اما اطلاعات دقیق و جامعی در دسترس آنها نبوده و در بسیاری از منابع نیز اطلاعات کافی ارائه نمیگردد. مدت زمان خدمت سربازی در سال ۱۴۰۳ تحت شرایط خاص، میتواند متفاوت از سایر موارد باشد که در ادامه بیان خواهد شد.
در سال جدید، بر اساس مصوبهای جدید، تغییراتی در طول مدت خدمت سربازی اعمال شده است به گونهای که مدت زمان خدمت امریه به ۲۴ ماه رسیده است. کمترین مدت زمان خدمت سربازی نیز مربوط به کارکنان نظام وظیفه در مناطق درگیر است که در قانون پیشین ۱۷ ماه تعیین شده بود؛ اما هم اکنون با توجه به تغییرات صورت گرفته، کمترین مدت زمان خدمت سربازی به ۱۴ ماه تقلیل یافته است.
در سال گذشته، تغییراتی در مدت خدمت سربازی رخ داده و بسیاری از مشمولان تحت تاثیر این تغییرات قرار گرفتهاند. طبق مقررات جدید وضع شده برای مدت زمان نظام وظیفه، مدت زمان سربازی به شرح زیر است. ذکر این نکته ضروری است که مشمولان با آگاهی از این تغییرات، میتوانند برای کسب اطلاع از زمان اعزام به خدمت سربازی اقدام نمایند.
بر اساس اطلاعیه جدید صادره از سوی ستاد کل نیروهای مسلح و با تصویب فرمانده معظم کل قوا، مدت خدمت سربازی برای سربازان در حین خدمت و مشمولانی که در آینده اعزام خواهند شد، سه ماه کاهش خواهد یافت. بر این اساس، مدت زمان خدمت سربازی از این پس به جای ۲۴ ماه، بیست و یک ماه خواهد بود.
مدت زمان اجباری خدمت در نهادهای غیرنظامی برای سربازان امریه به مدت ۲۴ ماه تعیینشدهاست. برای مشمولانی که در مناطقی با شرایط عمومی خدمت مینمایند، مدت زمان خدمت نظامی ۲۱ ماه به طول میانجامد.
مشمولانی که در مناطق دارای شرایط امنیتی و تنشآلود به خدمت مشغول هستند، مدت زمان خدمت سربازی آنها ۱۴ ماه خواهد بود.
به تازگی، بخشنامهای جدیدی به منظور رفع نواقص مورد اشاره شورای نگهبان در لوایح برنامه هفتم اعلام گردید که بر اساس آن، میانگین دوره خدمت نظام وظیفه با احتساب دوره آموزشی، معادل ۱۴ ماه تعیین شده است.
این امر به معنای کاهش دستکم ۳ ماه از مدت زمان خدمت سربازی کلیه مشمولان است. مشمولینی که یک سال پس از رسیدن به سن ۱۸ سالگی خود را معرفی نکنند، به عنوان سربازان فراری شناخته میشوند.
با این حال، رویههایی برای توجیه غیبت در خدمت سربازی وجود دارد که امکان دوری از جرائم احتمالی را فراهم میآورد.
اعمال مجازات اضافه خدمت برای سربازانی که دچار غیبت در دوران خدمت شده یا در حین انجام وظیفه مرتکب جرمی گردند، صورت میپذیرد. میزان اضافه خدمت بر اساس مدت زمان غیبت و نوع جرم انجامشدهتعیین میگردد.
قانون جدید مدت خدمت سربازی
در حال حاضر بسیاری از سربازان سوال دارند که خدمت سربازی چند ماه است؟ و قانون جدید مدت خدمت سربازی چیست؟ براساس آخرین اخبار، نمایندگان مجلس با بررسی مدت زمان سربازی، با تصویب بند (ت) ماده ۱۰۲ لایحه برنامه هفتم توسعه موافقت کردند و چنانچه این مصوبه به تایید شورای نگهبان و موافقت ستاد کل نیروهای مصسلح برسد، اجرایی خواهد شد.
براسای مصوبه جدید مشمولان خدمت نظام وظیفه غایب و غیر غایب بالای سن ۳۰ سال و دارای ۲ فرزند یا بیشتر از خدمت سربازی معاف خواهند شد.
در این مصوبه اعلام شده که ستاد کل نیروهای مسلح برای حفظ تمامیت ارضی و بهرهمندی از ظرفیتهای ملی و افزایش انگیزه در جوانان برای کاهش مدت زمان سربازی به ۱۲ ماه و تعیین تکلیف کردن مشمولان غایب و دانشجویانی که در دانشگاههای خارج از کشور مورد تایید وزارت علوم و وزارت بهداشت تحصیل میکنند، اقدام نماید.
در لایحه مصوب قانون جدید مدت سربازی، تبصرههایی وجود دارد که شامل موارد زیر است:
تبصره ۱– با ارائه مصوبات مربوط به افزایش جمعیت، مشمولان خدمت سربازی غایب و غیر غایب بالای ۳۵ سال با داشتن ۲ فرزند یا بیشتر از خدمت سربازی معاف هستند.
تبصره ۲- دانش آموزان دارای مدرک دیپلم و بالاتر و طلاب حوزههای علمیه برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید مطابق با قوانین سازمان نظام وظیفه عمل کند و چنانچه بخواهند معافیت تحصیلی دریافت کنند، درخواست آنها باید به تایید ستاد کل نیروهای مسلح و وزارتخانههای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی برسد.
مدت سربازی در دوران آموزشی
مشمولان خدمت سربازی قبل از اعزام باید دوره آموزشی سربازی را که بخشی از خدمت نظام وظیفه و اولین مرحله سپری کنند. مدت زمان سربازی در آموزشی ۴۵ روز است. گرچه مدت زمان آموزشی در دوران کرونا نیز کاهش پیدا کرده بود، اما در حال حاضر این مدت زمان به حالت قبلی بازگشته است.
دوران آموزشی برای همه سربازان اجباری میباشد. برای اینکه آموزشی یکی از دورههای سخت به شمار میرود. اما افراد میتوانند از مرخصیهای این دوره استفاده کنند. مرخصیهای دوران سربازی متنوع است و در اوایل دوره آموزشی ۲ الی ۶ روز و در اواسط دور ۳ الی ۷ روز میباشد که به عنوان مرخصی میان دوره نیز شناخته میشود. در آخر نیز به برخی از مشمولان مرخصی پایان دوره تعلق میگیرد.
عوامل موثر در کاهش خدمت دوران سربازی
از آنجا که برای برخی مشمولان خدمت سربازی ۱۸ ماه شد، افراد باید حتما عواملی که باعث کاهش مدت زمان خدمت سربازی میشوند را بررسی کنند. زیرا مدت سربازی یکی از سوالات پرتکراری است که مشمولین نظام وظیفه دارند.
کاهش مدت خدمت سربازی در واقع کسری خدمت است که براساس قوانین تصویب شده میتوان از آن در یک یا چند حالت به صورت همزمان استفاده کرد:
✔️ سابقه عضویت در بسیج فعال
✔️ برخورداری از سابقه ایثارگری یکی از اعضای درجه یک خانواده
✔️ برخورداری از درصد جانبازی یکی از اعضای درجه یک خانواده
✔️ برخورداری از مدرک مهارت آموزی مورد تایید سازمان فنی و حرفهای یا یگان خدمتی
✔️ عضویت حداقل یک ساله در جمعین هلال احمر
✔️ عضویت در سایت سرباز ماهر
✔️ تأهل فرد مشمول
✔️ داشتن فرزند مشمول
✔️ انجام دادن پروژههای کسری خدمت سربازی
✔️ خدمت در مناطق محروم
✔️ خدمت در مناطق عملیاتی
✔️ گذراندن خدمت بعنوان سرباز غیر بومی
✔️ شرکت در طرح پروژه جایگزین خدمت
✔️ گذراندن دوران خدمت در یکی از جزایر کشور
هم اکنون با وجود شرایطی که وجود دارد، مشمولان خدمت سربازی میتوانند حداقل یکی از این امتیازات کسری خدمت را داشته باشند.
البته سربازان غایب نمیتوانند از کسری خدمت یا پروژه جایگزین سربازی بهرهمند شوند. علاوه بر این سربازان فراری برای استفاده از هرکدام از این شرایط باید حتما از طریق یگان خدمت خود اقدام کنند، در غیر این صورت سازمان نظام وظیفه کسری آنها را تایید نمیکند.
مدت خدمت سربازی متأهلین
سربازانی که در حین دوره خدمت سربازی و یا قبل از آن ازدواج کرده باشند، طبق اعلام سازمان نظام وظیفه تسهیلات مختلفی مثل کسری خدمت سربازی شامل حال آنها میشود. طبق اعلام سازمان نظام وظیفه عمومی، مدت خدمت سربازی افراد متأهل با سایر افراد تفاوتی ندارد و این خبر مبنی بر کاهش مدت خدمت سربازی متأهلین صحت ندارد.
سربازان متأهل در طول خدمت از حقوق بیشتری نسبت به سایر سربازان دریافت میکنند و محل خدمت آنها نیز در نزدیکترین مکان به محل زندگی همسر آنها خواهد بود. علاوه بر این، مشمولین متأهل کسریهای خدمت مختلفی دریافت میکنند؛ که این کسری خدمت شرایطی دارد که در زیر مطرح میکنیم:
✔️ سازمان نظام وظیفه به ازای هر فرزند، سه ماه از سربازی مشمول را کم میکند و این قانون شامل مشمولین غایب نیز میشود.
✔️کسری خدمت فقط شامل سربازان متأهلی میشود که دارای فرزند هستند.
✔️سربازان متأهل میتوانند ۳۰ روز به مرخصی بروند.
✔️ بر اساس قانون سربازان متأهل حداقل سه روز در هفته میتوانند مرخصی بگیرند.
✔️تمامی سربازان متأهل در شهر سکونت همسر خود خدمت سربازی خود را میگذرانند.
✔️ اولویت آموزش فنی و حرفهای که از طرف نیروهای مسلح برگزار میشود، ویژه سربازان متأهل است.
طول خدمت کارکنان وظیفه بومی
طول مدت خدمت کارکنان وظیفه عمومی در مناطق عادی امریه و غیرنظامی ۲۱ ماه است. از سوی دیگر خبرگزاریهای معتبر برای برخی مشمولان مدت خدمت سربازی ۱۸ ماه شد را نیز خبر دادند.
مدت زمان خدمت سربازی برای کارکنان وظیفه بومی در مناطق بد آب و هوایی، درگیری مناطق محروم و عملیاتی ۱۸ ماه است. مدت خدمت کارکنان وظیفه بومی در مناطق امنیتی و درگیر نیز ۱۴ ماه میباشد.
مدت زمان خدمت کارکنان وظیفه غیر بومی
مدت سربازی کارکنان وظیفه غیر بومی در مناطق عادی امریه و غیر نظامی ۱۸ ماه است. در زمان خدمت سربازی کارکنان وظیفه غیر بومی در مناطق درگیر، بد آب و هوا و مناطق محروم به مدت ۱۸ میباشد.
گفتنی است مدت زمان خدمت برای کارکنان وظیفه غیر بومی در مناطق درگیر و امنیتی، کاهش یافته و ۱۴ ماه میباشد.
نوع مناطق |
مدت خدمت سربازی |
افراد بومی در مناطق عادی |
۲۱ ماه |
افراد غیر بومی در مناطق عادی |
۱۸ ماه |
افراد بومی مناطق عملیاتی یا بد آبوهوا |
۱۸ ماه |
مشمولین غیر بومی مناطق عملیاتی یا بد آبوهوا |
۱۸ ماه |
مشمولین بومی و غیربومی در مناطق عملیاتی مرزی |
۱۴ ماه |
البته قابل ذکر است که سربازانی که در مناطق عملیاتی و یا مرزی یا بد آب و هوا خدمت سربازی خود را میگذرانند نسبت به سربازانی که در مناطق عادی خدمت میکنند، حقوق بیشتری نیز میگیرند.
کسری دوره خدمت سربازی
شرایط کسری دوره خدمت سربازی مانند سالهای گذشته است و شامل موارد مختلفی میشود که هر فرد به نوع شرایط خود میتواند از آنها بهرهمند شود. در جدول زیر انواع مختلف کسری مدت خدمت سربازی و نحوه محاسبه آن را گردآوری کردهایم:
انواع کسر خدمت سربازی |
مدت کسری خدمت سربازی |
کسر خدمت نخبگان |
پروژه های تحقیقاتی این قشر از مشمولین توسط هیئت داوران بررسی و ارزیابی میشود و در صورت تأئید، فرد مشمول شامل امتیازاتی مانند کسری خدمت سربازی می شود و یا پس از طی دوره آموزش، کارت پایان خدمت خود را دریافت میکند. |
کسر خدمت فرزند |
مطابق با کسری خدمت سربازی متأهلین، مشمولان به ازای هر فرزند ۳ ماه کسری خدمت دریافت میکنند. |
کسر خدمت ایثارگران |
به ازای هر درصد جانبازی یا هر ماه اسارت و رزمندگی در جبهه ۱۲ روز کسری خدمت شامل حال وی میشود. |
کسر خدمت مناطق عملیاتی، محروم و بد آبوهوا |
سربازان غیر بومی مناطق امنیتی و مرزی با احتساب قوانین کسری خدمت، ۱۷ ماه خدمت خواهند کرد. همچنین سربازان غیر بومی در مناطق محروم و بد آب و هوا با در نظر گرفتن ضوابط کسری خدمت سربازی، ۱۸ ماه خدمت خواهند کرد. |
کسر خدمت مشمولین جانباز |
به ازای هر درصد جانبازی ۶۳ روز کسری خدمت دریافت میکنند. |
مدت اضافه خدمت برای غایبین سربازی
بر اساس قوانین سازمان خدمت نظام وظیفه، سربازان غایب نسبت به کسانی که به موقع خود را به خدمت اعزام میکنند، بین 3 تا 6 ماه اضافه خدمت خواهد خورد. به این اضافه خدمت، پشت دفترچهای یا اضافه خدمت سنوات گفته میشود.
با قبول فرماندهی کل قوا و عفو رهبری همه مشمولین در صورت معرفی خود از بخشش اضافه خدمت بهرهمند میشوند و در حالت معمول مدت سربازی که برای همه یکسان است، خدمت خواهند کرد.